DÜNYANIN İLK ÜNİVERSİTESİ: KARAVİYYÎN

-

Fas' da dünyanın ilk üniversitesi.Fatıma el-Fihri tarafından 859 yılında kuruldu.UNESCO ve Guinness rekorlar kitabı tescilli3. 



     Neden Karaviyyîn? 


Fatıma el-Fihri, babası fakih Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah el-Fihri ile Tunus/Kayrevan' daki Şiî hakimiyeti dolayısıyla kaçarak  Fas´a göç eder. Fas´ da yerleştikleri bölge de Karaviyyîn olarak adlandırılır1.

      Karaviyyîn Camii


    
   Babasının ölümü ile Fatıma el-Fihri´ ye bir miras kalır. 859 yılında Fatıma el-Fihri bu mirası Karaviyyîn Camii olarak anılacak camiinin yapımı için kullanır. Kaynaklarda Karaviyyîn Camii´ nin inşasından itibaren bir eğitim ve kültür merkezi olarak konumlandığı görülür. Bu işlevini camii bünyesinde yapılan faaliyetler ve sonrasında camii çevresine eklenen medreseler ile birlikte sürdürür1,3.



     


      Bir Üniversite Olarak Karaviyyîn




  • ·      Batı´ nın ilk üniversitesi olarak kabul edilen Bolonya Üniversitesinden 229 yıl önce, El-Ezher Üniversitesinden 116 yıl önce kurulmuştur3.
  • ·      Diploma veren ilk üniversitedir4.
  • ·       Fas´ da Meînî hakimiyeti zamanında; İbn-i Haldun, İbn´ül-Hatîb ve İbn Battûta gibi alimlere itibar gösterilmekteydi. Bu dönemde Karaviyyîn Camii etrafına inşa edilen medrese ve kütüphanelerin varlığını da görürüz1.
  • ·      İslam hukuku, gramer, tıp, matematik, astronomi, kimya, tarih gibi birçok alanda eğitim verilmekteydi7.
  • ·      Üniversitede birçok âlim, önemli eserlerini yazmış ve bu eserlerini Karaviyyîn kütüphanesinde bırakmışlardır. En meşhuru ise İbn-I Haldun´ un Mukaddimesidir7.
  • ·      Müslümanların yanısıra Hristiyan ve Yahudi gençlerin de burada lisans eğitimi aldıkları bilinmektedir7.
  • ·       1956 yılında Fas´ ın bağımsızlığa kavuşması ile Karaviyyîn Medresesi  modern anlamda bir üniversiteye dönüşmüştür1. Üniversite faaliyetine günümüzde de devam etmektedir5.


     Karaviyyîn Kütüphanesi



     
  Karaviyyin Üniversitesi, aynı zamanda dünyanın en eski kütüphanelereinden birine de ev sahipliği yapmaktadır. Kütüphane bünyesinde 4000´ in üzerinde el yazması eser bulunmaktadır.   14. yy´ dan kalan İbn-i Haldun´ un Mukaddimesi de kütüphanenin içerdiği değerli el yazmalarından bir örnek olarak karşımıza çıkar5. Ayrıca 9.yy´ dan kalma ceylan derisine yazılmış bir Kur´an-ı Kerim nüshası da bulunmaktadır6.



Karaviyyin kütüphanesi halen hizmetine halka açık olarak devam etmektedir. Fatıma el-Fihri´ nin bir tahta üzerindeki original diploması da kütüphanede sergilenmektedir5.

   Karaviyyîn'in Bendeki Yansımaları

Bir hocamın ders sonunda dünya üniversitelerinin en eskisinin bir müslüman kadın tarafından kurulduğundan bahsetmesiyle başlayan merak sonunda bir araştırma yaptım ve bu güzel bilgiyi paylaşmak adına bir yazı kaleme aldım.  Araştırmam sonucunda üniversite hakkında edindiğim bilgiler, İslam medeniyeti hakkında bilgilerimin ne kadar eksik olduğunu bana gösterdi. Diyeceğim odur ki,  atalarımızdan kalmış köklü bir mirasın sahipleri olarak  bu hususları anlatmadıkça da kendi kıymetimizin ve İslamın güzelliklerinin göz ardı edilmesinden mesul olacağız. Evvela, anlatabilmek için hakkıyla araştırma ve okumalarımızı sürdürmeliyiz. Ardından bu bilgilerimizi ilk heyecanımızla anlatmalıyız. İnşaAllah edindiğimiz bilgiler merakımızı ve çalışmalarımızı bereketlendirir, ve kendi alanlarımızda kıymetli işlere imza atabiliriz temennisiyle yazımı sonlandırıyorum.
Ve blogumun ilk yazısı olarak da paylaşmanın mutluluğunu yaşıyorum. İsteğim odur ki başka kardeşlerim de bu bilgiden haberdar olsun. Selam ve dua ile..

     Kaynakça



  1. Abdülhâdî et-Tâzî, 2001. TDV islam ansiklopedisi Karaviyyîn Camii maddesi. 478-479.
  2. Nazlı Yüzbaşıoğlu, 2018. Ezber bozan kadın: İlk üniversitenin kurucusu Fatma El Fihri. https://www.aa.com.tr/tr/dunya-kadinlar-gunu/ezber-bozan-kadin-ilk-universitenin-kurucusu-fatma-el-fihri/1083321.
  3. İGETEV, 2015.  İz bırakan müslüman kadınlar. http://www.igetev.org.tr/tr/iz-birakan-musluman-kadinlar/.
  4. Rebecca Mortimer, 2018. Fatima al-Fihri: Founder of the world’s first university. http://www.manchesteruniversitypress.co.uk/articles/fatima-al-fihri-founder-worlds-first-university/.
  5. M. Murtaza Özeren, 2017. Mahkumlara Kitap Göndermek Neden Yasaklandı? https://www.dunyabizim.com/mercek-alti/mahkumlara-kitap-gondermek-neden-yasaklandi-h26331.html.
  6. Fikriyat, 2018. Ezber bozan Müslüman Kadın:Fatima el-Fihri. https://www.fikriyat.com/tarih/2018/07/30/ezber-bozan-musluman-kadin-fatima-el-fihri.
  7. Daisy Carrington, 2017. Al-Qarawiyyin world's oldest library gets facelift in Fez, Morocco. https://edition.cnn.com/travel/article/worlds-oldest-library-al-qarawiyyin/index.html [1,2 ve 4. görseller bu kaynaktan alınmıştır.].
  8. Yayın Kolektifi Seçkisi, 2012. Propaganda Yayınları.




Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

EKŞİ MAYAYA İLK ADIM

-
Resim
Ekşi maya da ne ola? İlk ekşi mayalı ekmeklerimden   Ekşi maya, doğal yolla çevredeki bakteri ve mayaların gelişebileceği bir ortam oluşturarak elde edilen bir hamur mayasıdır. Yalnızca un ve suyu karıştırarak başlayan ve onu takip eden birkaç aşama ile lezzetli ekmekler ve hamur işleri yapabileceğiniz bir ana maya.   Un ve su karıştırılıp oda ortamında bırakıldığı zaman havada bulunan bakteri ve mayalar bu ilk karışım içerisine yerleşip zamanla çoğalarak karışımı mayalamaya ve ekşitmeye başlıyor. Un ve su ile besleme ve beklemenin gerektiği bu sürecin sonunda da ekşi mayamız hazır oluyor.     Aktif ekşi mayanın gözenekli yapısı   Ana mayamızın içerisinde bulunan mayalar hamurun kabarmasını sağlarken süt asidi bakterileri  de hamura ekşilik verme görevini üstleniyor. Ana mayanın bir kısmını ekmeğinizi veya hamur işinizi mayalamak için kullanırken arta kalan kısmını un ve suyla tamamlayıp sürekli olarak mayanızı canlı tutuyorsunuz. Ekşi mayayla tanışmam nasıl oldu?
Devamı

2 Klasik: İvan İlyiç'in Ölümü ve Ses ve Öfke

-
İvan İlyiç'in Ölümü Hacmi küçük ama derinliğinin büyük olduğunu düşündüğüm bir eser Tolstoy ' un bu klasiği. Konusuna gelirsek; toplumsal baklentileri karşılayan ve başarılı olarak kabul edilen bir kişidir İvan İlyiç. Çalışma hayatı, evliliği, kendi zevkiyle döşediği evi kısacası hayatına dair herşey kuralına uygun ve nizamlıdır. Lakin vücudunda başlayan küçük bir ağrının ortaya çıkıp zamanla şiddetlenmesi ve doktorların bir türlü teşhis koyamaması üzerine İvan İlyiç, içini kemiren endişe ve ümit düşünceleri arasında savrulurken hayatı ve ölümü sorgulamaya başlar. Her ne kadar iç sesini dinlememeye gayret etse de kalabalıkların içerisindeki yalnızlığı ona bu imkanı tanımaz. Acaba doğru bir hayat mıdır yaşadığı ve etrafındaki gerçek gördükleri hakikat midir? Benim okuduğum çeviri, dili itibarıyla akıcı bir okuma sağladı. Okuyucuyu özellikle ölüme ve hayata dair düşündüren ve sorgulatan bir konuya sahip. Benim gibi çabuk dikkati dağılan bir yapıya sahip değilseniz bir oturuşta
Devamı